Ο μεταφραστής και ο ποιητής – Μια εκλεκτική συγγένεια: Γιώργος Βέλτσος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Κική Δημουλά, Νίκος Εγγονόπουλος, Γιάννης Κοντός

Όπως και στο προηγούμενο βιβλίο μου, κι εδώ ο προβληματισμός προέρχεται από την πρακτική ενασχόληση μου με τη μετάφραση της ποίησης· επαναλαμβάνω και τονίζω την πεποίθηση μου ότι οποιαδήποτε ωφέλιμη θεωρητική προσέγγιση του θέματος πάντα προκύπτει από την πρακτική ενασχόληση· πράγμα που ίσως ακούγεται αυτονόητο, αλλά που δεν είναι πάντοτε στο χώρο της σύγχρονης μεταφρασεολογικής έρευνας.

Στο βιβλίο αυτό, δεν ασχολούμαι με τη ρητορική και τετριμμένη πλέον ερώτηση αν η ποίηση μεταφράζεται. Η πεποίθηση μου είναι ότι η μετάφραση ποιείται. Το πώς ποιείται και ο ρόλος του παράγοντα μεταφραστή στο πώς ποιείται στάθηκε πάντοτε αφορμή για τη δική μου θεωρητική προσέγγιση. Ως εκ τούτου, η άποψη που υποστηρίζω στο βιβλίο αυτό είναι ότι η όλη συζήτηση περί της μετάφρασης της ποίησης θα ήταν περισσότερο εποικοδομητική και ωφέλιμη εάν στρεφόταν από μια γενικόλογη συζήτηση περί της μετάφρασης της ποίησης σε μια συζήτηση περί της μετάφρασης συγκεκριμένων ποιητών. Γι’ αυτό συζητώ για μερικούς από τους πολύ διαφορετικούς, από άποψη θεματικής και τεχνοτροπίας, ποιητές που έχω μεταφράσει τα τελευταία χρόνια, εξετάζω τα ιδιαίτερα μεταφραστικά προβλήματα που προκύπτουν στη μετάφραση της ποίησης τους και προτείνω κάποιες συγκεκριμένες μεταφραστικές στρατηγικές για την αντιμετώπισή τους.

Σκοπός μου δεν είναι να θέσω ένα σύνολο κανόνων για μελλοντικές μεταφράσεις των εν λόγω ποιητών, ούτε, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, να προτείνω μία και μόνη μεταφραστική προσέγγιση. Σκοπός μου είναι να δείξω ότι στη μεταφραστική διαδικασία εμπλέκονται πολύ περισσότερες παράμετροι απ’ ό,τι συνήθως πιστεύεται. Κατά δεύτερον, τονίζω και υπογραμμίζω μια παράμετρο που συνήθως παραμελείται στις διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις, ήτοι τη φύση της συνεργασίας ανάμεσα στον μεταφραστή και στον εκλεκτό του ποιητή κατά τη μεταφραστική διαδικασία, καθώς και την ψυχική εμπλοκή του μεταφραστή στο όλο μεταφραστικό εγχείρημα. Σκοπός μου, δηλαδή, είναι να εξάρω το ρόλο του μεταφραστή και να αντιστρέψω τη συνηθισμένη αντίληψη που βλέπει ιεραρχικά προτεύοντα τον ποιητή και δευτερεύοντα τον πιστό (ή άπιστο) μεταφραστή του.