Ψυχαναλυτικά δοκίμια και μελέτες πάνω στην ψυχανάλυση –

Οι τρεις αυτοί όροι, “συνειδητό”, “προσυνειδητό” και “ασυνείδητο”, είναι εύχρηστοι και μας αφήνουν μεγάλη ελευθερία κίνησης· υπό τον όρο να μην ξεχνάμε πώς, αν απ’ την περιγραφική άποψη υπάρχουν δυο είδη ασυνείδητου, απ’ τη δυναμική άποψη υπάρχει μόνο ένα.

Μεταγενέστερες όμως ψυχαναλυτικές έρευνες έδειξαν πως κι αυτές οι διακρίσεις ήταν ανεπαρκείς.
Τούτο παρουσιάζεται καθαρά στην ακόλουθη κατάσταση, που μας φαίνεται καίρια. Φανταζόμαστε τις ψυχικές διαδικασίες ενός προσώπου ότι συνιστούν μια συναφή οργάνωση και λέμε πως η οργάνωση αυτή αποτελεί το “Εγώ” του προσώπου. Από αυτό το “Εγώ” εξαρτάται η συνείδηση, αυτό ελέγχει και παρακολουθεί την εξωτερίκευση των διεγέρσεων. Βλέπουμε στο “Εγώ”, την ψυχική βούληση και εξασκεί έναν έλεγχο σ’ όλες τις μερικές διαδικασίες, κι αποκοιμιέται τη νύχτα εξασκώντας, και κοιμισμένη ακόμα, ένα δικαίωμα λογοκρισίας στα όνειρα.

Από το “Εγώ” πάλι προέρχονται κι οι απωθήσεις και ορισμένες ψυχικές τάσεις.