Η λογοτεχνία και οι τέχνες της εικόνας – Ζωγραφική και κινηματογράφος

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται τα κείμενα των ανακοινώσεων που παρουσιάστηκαν στην επιστημονική ημερίδα “Η λογοτεχνία και οι τέχνες της εικόνας”. Η ημερίδα αυτή πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010 στο αμφιθέατρο “Λεωνίδας Ζέρβας” του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και διοργανώθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (πρόγραμμα: “Γραμματολογία, 15ος-20ός αι.”). Η Ελληνική Εταιρεία Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας αποφάσισε την οργάνωση της ημερίδας με στόχο την ενίσχυση των διακαλλιτεχνικών προσεγγίσεων στην Ελλάδα, προσεγγίσεων που ως μέρος του τοπικού ενδιαφέροντος για τη συγκριτική γραμματολογία δεν έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα μέχρι στιγμής. Η ημερίδα, όπως και το βιβλίο, χωρίστηκε σε δύο τμήματα, “Λογοτεχνία και κινηματογράφος” και “Λογοτεχνία και ζωγραφική”.
Όσον αφορά στο πρώτο τμήμα του βιβλίου (έξι μελέτες), την επιμέλειά του ανέλαβε ο καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευριπίδης Γαραντούδης. Το βασικό σκεπτικό των έξι μελετών είναι να συνδυαστούν δύο κατά κανόνα διαφορετικές σκοπι��ς θεώρησης της σχέσης μεταξύ της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου· από τη μια πλευρά η σκοπιά φιλόλογων, ως επί το πλείστον νεοελληνιστών, με συγκριτολογικά ενδιαφέροντα (Θανάσης Αγάθος, Αναστασία Αντωνοπούλου, Ευριπίδης Γαραντούδης, Άννα-Μαρία Σιχάνη και Νάντια Φραγκούλη), από την άλλη πλευρά η σκοπιά μελετητών του χώρου των κινηματογραφικών σπουδών (Γιάννης Λεοντάρης και Εύα Στεφανή). Ανεξάρτητα από τη σκοπιά θεώρησης της σχέσης μεταξύ της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου και τη διασπορά των θεμάτων, το σύνολο των μελετών του πρώτου μέρους δείχνει ότι οι πολλές και ποικίλες επαφές της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, και ιδίως της ελληνικής, με τον κινηματογράφο παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αδιερεύνητες.
Ο Δημήτρης Αγγελάτος, καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας και θεωρίας της λογοτεχνίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανέλαβε την επιμέλεια του δεύτερου τμήματος του βιβλίου (πέντε μελέτες). Το μέρος αυτό οργανώνεται στη λογική της συναρμογής θεωρητικών αντιλήψεων και προτάσεων ως προς τις διακαλλιτεχνικού τύπου προσεγγίσεις λογοτεχνικών κειμένων και ζωγραφικών έργων, και συναφών παραδειγματικών εφαρμογών. Έτσι, το θεωρητικό ενδιαφέρον στρέφεται σε ζητήματα ορολογίας (Σύλβια Καραστάθη) και επεξεργασίας σχημάτων για τη λειτουργία της αφήγησης στη ζωγραφική (Βασιλική Κανελλιάδου) και για την έννοια της μορφοποίησης με άξονες αναφοράς τις κατηγορίες της αναπαράστασης και της παράστασης στη λογοτεχνία και στη ζωγραφική (Δημήτρης Αγγελάτος)· οι παραδειγματικές εφαρμογές αφορούν αφενός στη νεοελληνική ποίηση και ζωγραφική των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα (Αλίκη Τσοτσορού-Ελευθέριος Μύστακας), αφετέρου στις θεματοποιήσεις της ζωγραφικής στη νεότερη πεζογραφία (Λητώ Ιωακειμίδου).