Νικολό Μακιαβέλι: Αμηχανία και μηχανική – Ελευθερία και πολιτικός χρόνος στα θεμέλια της νεωτερικότητας

“Από την ελευθερία πρέπει να ξεκινήσουμε τη μελέτη μας, πρόκειται, εξάλλου, για το πιο εύφλεκτο υλικό στην Ιστορία”. (Σ.Σ.)

Ο Σωτήρης Σιαμανδούρας εισδύει με δύο τρόπους στο μακιαβελικό έργο. Αφενός, διαβάζει και ανακατασκευάζει το μακιαβελικό κείμενο. Αφετέρου, αναζητεί μέσα το σημείο καμπής που το θεμιτό παιχνίδι μεταβάλλεται σε αθέμιτο, που η πολιτική υπερβαίνει τα όρια του ηθικά αδιάφορου. Προσφεύγει σε δύο ερωτήματα που έρχονται να φωτίσουν με πρωτότυπο τρόπο το μακιαβελικό έργο: Το ερώτημα του είδους της ελευθερίας στο οποίο αναφέρεται και του είδους χρονικότητας το οποίο απαιτεί μια τέτοια ελευθερία. Έτσι, εξοπλίζει τον εαυτό του, και εμάς, με εργαλεία ικανά να ασκήσουν κριτική στην πολιτική. Ποτέ, κατά την καταβύθισή του στο έργο, δεν λησμονεί ότι εδώ γίνεται λόγος για ανθρώπους. Η ίδια η επιβολή του δικαίου μεταβάλλεται μπρος στα μάτια του σε εφιάλτη. Έτσι, ο μακιαβελικός λόγος δεν καταγγέλλεται, αναλύεται, πλην όμως η ανάλυση αυτή μάς φέρνει κοντά στις εμπειρίες του 20ου αιώνα, όπου η πολιτική υπέρ της δίκαιης πολιτείας συχνά μετατράπηκε σε πολιτική κατάφωρης αδικίας.

Γιώργος Φαράκλας