Ο πίθηκος Ξουθ ή Τα ήθη του αιώνος –

“Ο νέος ούτος δεσπότης μου, αλαζών και εγωιστής ως Άγγλος, φιλάρεσκος ως γυνή, άφρων […] και συνοδεύων πάσαν λέξιν […] ως νευρόσπαστον, ήθελεν είσθαι ανυπόφορος και εις αληθή πίθηκον· αλλά προ πάντων είχε την μανίαν ν’ απομιμήται γελοίως τους Άγγλους και […] να γνωμοδοτή ανοήτως ότι διά μόνης της αγγλικής επιρροής ηδύνατο να ευδαιμονήση η Ελλάς, μεταβαινούσης της εθνικής κυβερνήσεως εις τας χείρας τινών ραδιούργων, τους οποίους ωνόμαζεν ικανούς και τίμιους”.

“Ο πίθηκος Ξουθ” ή “Τα ήθη του αιώνος” (1848), το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα του φανταστικού, στηλιτεύει και σαρκάζει τα ήθη της εποχής του: τη δουλική ξενομανία, την επιτήδευση, την επιφανειακή παιδεία, την έλλειψη γνησιότητας και χρηστότητας στη συμπεριφορά των Ελλήνων.

Ο Πρώσος περιηγητής “Βαρθόλδυς”, “ο πικρός των Ελλήνων κατήγορος, συγγραφεύς τού συγγράμματος Αποσπάσματα προς ακριβεστέραν γνώσιν της σημερινής Ελλάδος”, καταδικάζεται από τη θεία δίκη, λόγω των ανακριβειών του βιβλίου του, να ζήσει στον Αμαζόνιο όπου μεταμορφώνεται σε ουρακοτάγκο. Ύστερα από πολλές περιπέτειες, η μοίρα θα τον οδηγήσει πίσω στην Αθήνα του 1844, πίθηκο-υπηρέτη του Καλλίστρατου Ευγενίδη, του γιου του Γιάννη του αγωγιάτη, Κώλια, που εκπαιδεύτηκε στην “πεφωτισμένη Ευρώπη”, άλλαξε το όνομα του και κυκλοφορούσε πλέον στα σαλόνια ως ο πλουσιότερος, ο πολυμαθέστερος και ο ευγενέστερος νέος των Αθηνών…